Tùy theo loại phẫu thuật mà cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp để tăng sức đề kháng cơ thể và hồi phục sức khỏe nhanh nhất. Do vậy chiều ngày 24/8/2017, tại khoa Ngoại Tổng hợp Bệnh viện đa khoa Hà Đông đã diễn ra buổi họp Hội đồng Người bệnh và Truyền thông Dinh dưỡng cho người nhà bệnh nhân về cách chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật.

Việc chăm sóc bệnh nhân sau mổ, đặc biệt là dinh dưỡng đóng một vai trò rất quan trọng, đảm bảo bệnh nhân có đủ sức để vượt qua sự thiếu hụt do bệnh lý, do mất máu, dịch thể, stress… Cho dù cuộc phẫu thuật đã thành công thì việc chăm sóc, nuôi dưỡng bệnh nhân sau phẫu thuật đóng vai trò quyết định sự phục hồi của người bệnh hay không, và phục hồi nhanh hay chậm. Tùy theo loại phẫu thuật mà việc nuôi dưỡng sẽ khác nhau.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, ở những bệnh nhân có tình trạng dinh dưỡng kém thì có tỉ lệ nhiễm khuẩn tăng, tỉ lệ tử vong tăng và gặp nhiều biến chứng sau phẫu thuật hơn so với những bệnh nhân có tình trạng dinh dưỡng tốt.

Bệnh nhân không có can thiệp phẫu thuật lên ống tiêu hóa (mổ nội soi thăm dò, sinh thiết, cắt ruột thừa viêm nội soi, mổ cắt u tuyến thượng thận nội soi, mổ tử cung, buồng trứng …), thông thường dinh dưỡng qua dịch truyền chỉ cần trong ngày đầu sau mổ, sau đó nên cho ăn sớm, cho uống sữa, nước cháo ngay sau mổ 1 ngày, cho ăn uống như bình thường sau đánh hơi được, tăng dần số lượng và mức độ đặc của đồ ăn, ăn chất dễ tiêu, dễ hấp thu.

Bệnh nhân có can thiệp lên đường tiêu hóa (mổ cắt dạ dày, cắt tạo hình thực quản, cắt đoạn ruột, đại trực tràng, khâu các lỗ thủng, vết thương của ống tiêu hóa…), dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch ngay sau mổ, sau khi đánh hơi lúc nào thì bắt đầu cho ăn nước cháo, nước sữa với số lượng tăng dần, giảm dần dịch truyền, cho ăn cháo, sữa, và tăng dần số lượng, chất lượng, mức độ rắn của đồ ăn.

Bác sỹ Vũ Thị Lan Anh – khoa Dinh dưỡng chia sẻ về nuôi ăn cho bệnh nhân sau phẫu thuật tại khoa Ngoại tổng hợp

Các giai đoạn Dinh dưỡng cần thiết sau phẫu thuật

Giai đoạn đầu: là thời gian 1-2 ngày sau khi mổ. Bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, trướng hơi và không muốn ăn. Do đó ở giai đoạn này cần cho bệnh nhân ăn qua đường tĩnh mạch sớm sẽ đem lại nhiều lợi ích cho bệnh nhân.

Giai đoạn giữa: từ ngày thứ 3-5 sau mổ. Bệnh nhân tỉnh táo hơn, có cảm giác đói nhưng vẫn chán ăn. Lúc này cần cho bệnh nhân ăn tăng dần và giảm dần truyền tĩnh mạch. Khẩu phần tăng dần năng lượng và protein. Bắt đầu từ 500Kcal và 30g protein, sau đó cứ 1-2 ngày tăng thêm 250-500Kcal cho đến khi đạt 2.000Kcal/ngày. Ăn sữa, nên dùng dưới dạng sữa pha nước cháo. Nên dùng sữa bột loại đã tách bơ, sữa đậu nành. Cho ăn làm nhiều bữa (4-6 bữa). Vì bệnh nhân còn đang chán ăn, do vậy cần động viên bệnh nhân ăn. Có thể dùng nước thịt ép khi bệnh nhân không dùng được sữa.

Ăn thức ăn mềm, hạn chế thức ăn có xơ. Dùng các loại thức ăn có nhiều vitamin B, C, PP như nước cam, chanh…

Giai đoạn hồi phục: giai đoạn này vết mổ đã liền, bệnh nhân đã đỡ. Vì vậy, chế độ ăn cung cấp đầy đủ năng lượng và protein để tăng nhanh thể trọng và vết thương mau lành. Đây là chế độ ăn nhiều protein và năng lượng. Protein có thể tới 120-150g/ngày và năng lượng có thể tới 2.500-3.000 Kcal/ngày. Khẩu phần này phải được chia thành nhiều bữa trong ngày.

Dùng nhiều sữa, trứng, thịt, cá, đậu đỗ để cung cấp chất đạm và các loại hoa quả để tăng vitamin C và vitamin nhóm B.

BSCKI Nguyễn Anh Dũng – Trưởng khoa Dinh dưỡng khuyến cáo việc nuôi dưỡng bằng đường truyền tĩnh mạch lúc đầu là rất cần thiết. Song phải sớm nuôi dưỡng bệnh nhân bằng đường tiêu hoá. Điều này vừa có tác dụng nuôi dưỡng bệnh nhân sinh lý hơn, an toàn hơn, kinh tế hơn vừa có tác dụng kích hoạt cho hệ thống tiêu hoá sớm trở lại bình thường. Cho ăn nhiều bữa trong ngày, cho ăn tăng dần lượng protein và năng lượng, không cho ăn quá nhiều một lúc để tránh tiêu chảy. Các loại thức ăn cần đảm bảo đầy đủ thành phần dinh dưỡng protid, lipid, glucid, vitamin và khoáng chất, cần nhuận tràng, dễ tiêu như khoai, cơm, cháo, củ quả nhiều chất xơ tinh bột, nên xay mịn. Hạn chế tối đa đồ ăn, hoa quả có chất xơ rắn, khó tiêu như măng, hồng xiêm, ổi, các loại xương băm nhỏ… Uống đủ nước, có thể nước đun sôi để nguội, nước sinh tố, không dùng đồ uống có gaz, cồn… Lựa chọn đồ ăn phù hợp sở thích của bệnh nhân như cháo, sữa …